ضعف دست ، نروپاتی عصب اولناردر مچ  و نقش نوار عصب و عضله

نروپاتی عصب اولنار در مچ دست که به سندروم کانال گویون (Guyon canal syndrome) هم شناخته می شود ، ضایعه قسمتهای انتهایی عصب اولنار هنگام عبور ازکانالی به نام کانال گویون در مچ دست می باشد.

ضایعه عصب اولنار در مچ دست نسبت به نوروپاتی عصب اولنار در آرنج (سندروم تونل کوبیتال) بسیار ناشایعتر می باشد ولی تشخیص درست آن از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا مراحل اولیه بیماریهای سلول حرکتی نخاع که عموما غیر قابل درمان هستند می تواند کاملا مشابه سندروم کانال گویون باشد .

کانال گویون چیست ؟

کانال گویون مسیری است استخوانی- فیبروزی که در حدود چهار سانتیمتر طول دارد و در قسمت داخلی مچ دست ( در سمت انگشت کوچک ) ، بین استخوانهای پیزیفورم و همیت (hamate) قرار دارد  و عصب و عروق اولنار از آن عبور کرده به دست وارد می شوند.

عصب اولنار بعد از وارد شدن به این کانال به دو شاخه تقسیم می شود.

۱- شاخه سطحی که عمدتا  حسی می باشد و حس پوستی سطح کف دستی انگشت پنجم و نیمی از انگشت چهارم را تامین می کند.

۲- شاخه عمقی که حرکتی می باشد و اغلب عضلات کوچک دست را عصب دهی می کند.

سندروم کانال گویون چیست؟

به مجموعه علایم و نشانه هایی که در نتیجه تحت فشار قرار گرفتن و آزردگی عصب اولنار ویا شاخه های آن در محدوده کانال گویون رخ می دهند ، سندروم کانال گویون گفته می شود.

به این حالت ، نروپاتی عصب اولنار در مچ (UNW)  و یا سندروم تونل اولنار هم اطلاق می شود.

سندروم کانال گویون در مقایسه با سندروم با سندروم تونل کارپ (CTS) نادر می باشد و شیوع آن در جمعیت عادی مشخص نیست.

علایم و نشانه های سندروم کانال گویون چیست ؟

علایم و نشانه های سندروم کانال گویون بر اساس محل درگیری عصب ، متفاوت بوده ، ممکن است تنها حسی یا تنها حرکتی و یا مجموعه ای از علایم حسی و حرکتی باشد.

شایعترین نوع سندروم کانال گویون حالتی است که تنها  شاخه حرکتی عمقی (deep motor branch) درگیری دارد و فقط علایم حرکتی ایجاد می کند و بیمار از علایم حسی مانند گزگز ، مورمور و سوزن سوزن شدن و درد شکایتی ندارد.

در این حالت قدرت عضلات دست کاهش می یابد و به تدریج این عضلات تحلیل می روند .

اگر تنها شاخه حسی سطحی درگیری داشته باشد ، گزگز ،مورمور و سوزن شدن سطح کف دستی دو انگشت چهارم وپنجم رخ می دهد و کاهش قدرت دست و تحلیل رفتن عضلات رخ نمی دهد.

در مواردی که عصب قبل از تقسیم شدن به شاخه های سطحی و عمقی در گیری پیدا کند مجموعه ای از علایم حسی و حرکتی ذکر شده ، رخ می دهند.

علل سندروم کانال گویون چیست ؟

علل سندروم کانال گویون عبارتند از:

1. کیست گانگلیون . بعضی مطالعات حدود ۴۰ درصد علل سندروم کانال گویون را کیست گانگلیون می دانند.
2. شکستگی استخوان همیت (hook of hamate Fx) 
3. تومرها مانند لیپوم
4. ضربه های مکرر مانند فشار خارجی ناشی از فرمان دوچرخه در دوچرخه سوارها یا فشار ناشی از ابزار کار مانند استفاده طولانی از انبردست یا فشار ناشی از دسته عصا در استفاده نادرست ازعصا

1. وجود ماهیچه فرعی ونابجا در کانال یا چربی زیاد در کانال
2. ترمبوز یا آنوریسم شریان اولنار (hypothenar hammer syndrome) . فشار خارجی باعث ایجاد لخته در شریان اولنار و التهاب می شود و در نهایت فضا برای عصب اولنار کاهش می یابد و منجر نروپاتی عصب اولنار می شود.
3. سندروم تونل اولنار در افزایش ناگهانی وزن ، روماتیسم مفصلی ،بیماری دوپویترن و حاملگی هم دیده می شود.

تشخیص سندروم کانال گویون چگونه صورت می گیرد ؟

مانند سایر بیماریها تشخیص سندروم کانال گویون بر اساس شرح حال دقیق و معاینه بالینی استوار می باشد.

پزشک بعد از انجام معاینه بالینی ممکن است از نوار عصب و عضله برای تشخیص کمک بگیرد.

سندروم کانال گویون ممکن است با بیماریهای دیگر خصوصا مراحل اولیه بیماری سلول های حرکتی نخاع (ALS)، نروپاتی عصب اولنار در آرنج ، سندروم خروجی قفسه سینه (TOS) و رادیکولوپاتی گردنی اشتباه شود .

نوار عصب و عضله در افتراق سندروم کانال گویون از موارد یاد شده نقش اساسی ایفا می کند.

در تست نوار عصب ، برای بررسی عصب اولنار در مچ دست ، عصب در بالا و پایین کانال گویون با الکترود تحریک کننده (استیمولاتور) ، تحریک شده ، سرعت انتقال عصب محاسبه می شود .

عضلات مختلف نیز با الکترود سوزنی بررسی می شوند تا سایر تشخیصهای مشابه بررسی و رد شوند.

در صورتی که آسیب عصب اولنار در مچ دست تایید شود لازم است تا با تصویر برداری از مچ دست  مانند سونوگرافی ، ام آر آی و گرافی ساده وجود ضایعات فضا گیر مانند کیست گانگلیون بررسی شوند.

سندروم کانال گویون چگونه درمان می شود ؟

درمان نروپاتی عصب اولنار در مچ بستگی به شدت ، مدت و علت زمینه ای بیماری دارد.

در مواردی که بیماری ملایم تا متوسط باشد و کمتر از سه ماه از شروع آن گذشته باشد و علت قابل تشخیص در تصویر برداری نداشته باشد از درمان غیر جراحی شامل داروهای ضد التهاب ، اسپلینت و فیزیوتراپی استفاده می شود.

اسپلینت باید مچ را در حالت خنثی نگه دارد و از خم شدن مچ به سمت عقب جلوگیری کند. اسپلینت باید دست کم شبها استفاده شود. مدت زمان استفاده از آن از یک هفته تا سه ماه متغیر است.

بیمار باید از وارد آوردن فشار به محل آسیب و نیز حرکتهای مکرر مچ دست دوری نماید. در فیزیوتراپی از اولتراسوند و ورزشهای متحرک سازی عصب کمک گرفته می شود.

از تزریق کورتیکواستروئید در کانال گویون هم استفاده می شود.

در مواردی که کیست یا توده ای در کانال گویون وجود داشته باشد و یا بیماری شدید و طولانی باشد و نیز مواردی که به درمانهای غیر جراحی مقاوم باشند ، نیاز به عمل جراحی می باشد.