سندرم تونل كارپ يا سی تی اس (Carpal Tunnel Syndrome)

سندرم تونل كارپ شايعترين علت گزگز و خواب رفتگی دستها است كه ناشی از تحت فشار قرار گرفتن عصبی با نام عصب مدين در مچ دست مي باشد.

به اين سندرم به طور مخفف، سی تی اس (CTS)، هم مي گويند و چون كاربرد آن بسيار رايج است در ادامه مطلب از  آن استفاده مي شود.

ساختمان تونل كارپ

در جلوی استخوانهاي مچ دست ، فضای باريكی وجود دارد كه محل عبور عصب مدين به همراه نه تاندون خم كننده انگشتان مي باشد و توسط ليگامان عرضي مچ دست محصور مي شود.

هر عاملي كه باعث افزايش فشار اين فضا شود سی تی اس را ايجاد مي كند.

علائم و نشانه ها سندرم تونل كارپ

بیماران مبتلا به سندروم تونل کارپ (CTS)  ممکن است با علائم و نشانه های متفاوتی مراجعه نمایند .زنان بیشتر از مردان مبتلا می شوند.

گرچه CTS معمولا هم از نظر بالینی و هم از نظر الکتریکی ( در نوار عصب وعضله) دوطرفه می باشد ، دست غالب درگیری شدیدتری را نشان می دهد که این امر خصوصا در موارد با علت نام شخص ( ایدیوپاتیک) صادق است.

در مواردی که دست غیر غالب درگیری شدیدتری نسبت به دست غالب نشان دهد یا بیماری تنها در سمت غیر غالب رخ دهد باید به علل زمینه ای مانند توده و … توجه کرد.

۱- درد : درد ناشی از سندروم تونل کارپ (CTS) در ناحیه مچ یا سایر قسمتهای اندام فوقانی ممکن احساس شود که همراه با گزگز و خواب رفتگی در دست می باشد.

درد می تواند محدود به مچ دست باشد و یا به ساعد ، بازو و ندرتا به شانه انشار پیدا کند.

ناحیه گردن درگیر نمی شود. بعضی از بیماران از درد منتشر و مبهم و گنگی شکایت می کنند که کل اندام فوقانی را شامل می شود.

۲- گزگز و خواب رفتگي : به تدريج شروع مي شود و معمولا انگشت شست ، اشاره و مياني را دچار مي كند. در انگشت كوچك احساس نمي شود.

در ابتدا گز گز و خواب رفتگي شبانه است و نزديكيهاي صبح بيمار را از خواب بيدار مي كند و وي را مجبور به تكان دادن مكرر دست مي كند.

در طي روز هم در حين فعاليتهاي خاصي مانند رانندگي و صحبت كردن با تلفن گزگز و خواب رفتگي مي تواتد آزار دهنده باشد. با پيشرفت بيماري اين حالتها مداومت پيدا مي كند و در هنگام استراحت نیز بیمار را آزار می دهد.

گاهی اوقات خواب رفتگی دست باعث می شود بیمار از احساس تورم دست شاکی باشد در حالی که در معاینه تورمی مشاهده نمیشود.

گزگز ناشی از سندروم تونل کارپ محدود به دست می باشد و بالاتر از آن احساس نمی شود.

گزگزی که در ناحیه ساعد احساس شود معمولا منشا گردنی دارد.

۳- ضعف دست: با پيشرفت بيماري عضلات دست خصوصا ماهيچه هاي تشكيل دهنده قاعده شست، ضعيف شده ، تحليل مي روند.

اين امر در كنار بي حسي انگشتان ، باعث افتادن مكرر اجسام از دست يا اشكال در انجام كارهاي ظريف مي شود.

علل و عوامل خطر ساز

هر عاملي كه عصب مدين را در محدوده تونل كارپ تحريك كند يا تحت فشار قرار دهد مي تواند باعث سندرم تونل كارپ يا سي تي اس شود.

مانند شكستگي مچ دست  يا بيماري روماتيسم مفصلي. در بسياري از موارد يك علت واحد را نمي توان پيدا كرد . در اين موارد معمولا تعدادي از فاكتورهاي خطر ساز كه در ادامه ذكر مي شوند زمينه را براي ابتلا به سي تي اس اماده مي كنند.

۱-عوامل ساختاري(آناتوميك): فضاي تونل كارپ در بعضي از افراد كوچكتر است  يا شكستگي يا دررفتگي هاي مچ اين فضا را گوچكتر كرده است.

۲-جنس: سي تي اس در زنان شايعتر است  كه علت آن مي تواند كوچكتر بودن فضاي تونل كارپ نسبت به مردان باشد.

۳- شرايطي كه آسيب پذيري اعصاب را بيشتر مي كنند : مانند ديابت

۴-بيماريهاي التهابی: مانند روماتيسم مفصلي كه باعث التهاب تاندونها و به تبع آن اعمال فشار بيشتر به عصب مدين مي شوند.

۵-تغيير در توازن مايعات بدن: شرايطي مانند حاملگي و يائسگي كه باعث احتباس مايعات در بدن مي شوند مي توانند با افزايش فشار بر عصب مدين باعث سي تي اس شوند. سي تي اس ناشي از حاملگي معمولا بعد از پايان حاملگي بهبود مي يابد.

۶-ساير شرايط طبي: مانند چاقي ، بيماريهاي تيروئيد و نارسايي كليه ،احتمال سي تي اس را زيادتر مي كنند.

۷-فاكتورهاي شغلي: مشاغلي كه مستلزم خم و راست كردن مكرر مچ دست هستنند ، يا استفاده از وسايلي كه ارتعاش ايجاد مي كنند نيز شانس ابتلا به سندرم تونل كارپ را بيشتر مي كنند. نتايج مطالعات  در مورد ارتباط بين استفاده زياد از كامپيوتر و ابتلا به سي تي اس متناقض است.

تشخيص سندرم تونل كارپ

بعد از اخذ شرح حال و معاينه بالينی ، پزشكان از نوار عصب و عضله براي تاييد تشخيص، تعيين شدت و رد ساير عللي كه ممكن است علائم مشابهي ايجاد كنند خصوصا مشكلات گردن، استفاده می كنند.

نوار عصب و عضله در نودو پنج درصد موارد قادر به  اثبات سندروم تونل کارپ می باشد ولی در پنج درص موارد علی رغم وجود علائم بالینی واضح مبنی بر وجود سی تی اس ، نوار عصب وعضله نرمال است .

در این موارد از سونوگرافی برای اثبات تشخیص می توان کمک گرفت. در مواردی که سی تی اس در دست غیرغالب رخ می دهد نیز استفاده از سونوگرافی برای بررسی علت ،از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

درمان سندرم تونل كارپ

دارو : از داروهای ضد التهاب غير استروئيدي مثل ديكلوفناك براي كنترل التهاب استفاده مي شود.

مچ بند(اسپلينت): از اسپلينت براي ثابت نگه داشتن مچ در شب و نيز موقع كار روزانه استفاده مي شود.

فيزيوتراپی و ليزر درماني

تزريق كورتيكواستروئيد(كورتون) در فضاي تونل كارپ

جراحی: در صورتي كه به درمانهاي فوق پاسخ مناسب ندهد ، جراحي صورت مي گيرد كه به صورت باز يا اندوسكوپي انجام مي شود. هر چه بيماري شديتر و پيشرفته تر باشد احتمال رفع تمام علائم بعد از جراحي كمتر مي شود. در صورتي كه از شروع بيماري كمتر از ده ماه گذشته باشد و علائم ملايم تا متوسط باشند ، احتمال اينكه به درمانهاي غير جراحي پاسخ دهند بيشتر است.

یکی از درمانهایی که اخیرا برای درمان سی تی اس مورد توجه وبررسی قرار گرفته است شاک ویوتراپی (ESWT) می باشد.

در برخی از مطالعات، اثر درمان با شاک ویو برابر یا حتی بهتر از تزریق کورتن در مچ دست بوده است.

با توجه به اینکه شاک ویوتراپی یک درمان غیرتهاجمی با عوارض بسیار کم می باشد، برای درمان سندروم تونل کارپ با شدت ملایم ومتوسط ، نسبت به تزریق کورتن ارجح است.

تعداد جلسات درمان با شاک ویو ، در مطالعات مختلف متفاوت بوده، بین سه تا شش جلسه هفتگی می باشد. شدت سندروم تونل کارپ با انجام نوار عصب و عضله مشخص می شود.